Definiując przemoc w rodzinie należy z jednej strony oprzeć się na regulacji ustawy Kodeks Karny a z drugiej strony na brzmieniu Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 roku. Porównanie obu aktów prawnych nasuwa wnioski dające ofiarom przemocy w rodzinie kilka narzędzi walki ze sprawcami o czym poniżej. O ile pierwsza ustawa penalizuje znęcanie nie definiując go o tyle druga precyzuje pojęcie nie tyle znęcania co przemocy w rodzinie w ogóle.

Art. 2 ust pkt 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z dnia 29 lipca 2005 roku.
Przez przemoc w rodzinie należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób najbliższych w rozumieniu art. 115 §11 kk, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesna, wolność, w tym seksualna, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.

Z kolei brzmienie art. 207 kk jest następujące:
Art. 207. § 1. k.k. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Przestępstwo znęcania z art. 207 k.k.- jest to znęcanie się fizyczne i psychiczne nad osobą najbliższą, małoletnią, nieporadną, zależną. Wyższą karą zagrożone jest znęcanie ze szczególnym okrucieństwem lub takie, które spowodowało samobójstwo (lub jego próbę). Ustawa nie precyzuje, jakie działania sprawcy mogą zostać zakwalifikowane jako przestępstwo znęcania, bliższe określenie zostało wypracowane przez naukę prawa i orzecznictwo sądowe. Do typowych zachowań stanowiących znamiona tego przestępstwa należą: wszczynanie awantur, popychanie, szarpanie, ciąganie za włosy, zmuszanie do określonego zachowania. Są też znęcaniem zachowania dotyczące naruszenia nietykalności cielesnej, które niezależnie od własnej kwalifikacji prawnej (art. 157, 156 kk) stanowią element składowy znęcania. Są to wszelkie uszkodzenia ciała, groźby karalne, uprowadzanie lub zatrzymywanie małoletniego wbrew woli osoby uprawnionej. Przy czym warto podkreślić, iż z uprowadzeniem dziecka jest tak, że takiego czynu karalnego może się dopuścić tylko ten rodzic, który ma ograniczoną władze rodzicielską lub jest jej pozbawiony.
Znęcanie jest zatem kategorią zbiorcza- może obejmować szereg zachowań, które rozpatrywane osobno, będą stanowić inne przestępstwa- bądź rozpatrywane łącznie będą stanowić elementy kwalifikacji łącznej.
Przykładowo, jeżeli sprawca urządza swej ofierze regularne awantury podczas których ją wyzywa, szarpie oraz spowoduje u niej uszkodzenie ciała na okres poniżej dni 7, a do tego stosuje groźby karalne to wówczas mamy do czynienia z kwalifikacja następującą- nie będzie to art. 207 §1 kk, ale 207 §1 kk i art. 157 §1 kk i art. 190 §1 kk w zw. z art. 11 §2 – jest to klasyczny zbieg przepisów prawa karnego. Jakie to ma znaczenie praktyczne? Otóż wpływa to po pierwsze na wymiar kary, a także przy ewentualnym warunkowym zawieszeniu wykonania kary występuje więcej „czynów” zakwalifikowanych, które może on popełnić ponownie w okresie próby i zostanie mu odwieszone wykonanie kary.
Aby przyjąć, że doszło do znęcania, konieczny jest wg orzecznictwa Sadu Najwyższego następująca triada: przestępstwo to musi polegać na zachowaniach powtarzalnych, a nie jednorazowych (wówczas wchodzi w grę ewentualnie odpowiedzialność za poszczególne czyny – np. tylko za groźby, albo tylko za naruszenie nietykalności. Tyle tylko że większość w/w czynności charakteryzujących znęcanie jest ścigane z oskarżenia prywatnego (koszty ponosi oskarżyciel prywatny), przestępstwa dopuszcza się strona silniejsza nad strona słabsza ( nie mająca możliwości obrony) i związane z tym jest istnienie istotnych , a nie znikomych krzywd moralnych, nie ma znęcania gdy obie strony wzajemnie dopuszczają się tego przestępstwa (wzajemny jest charakter ich zachowań).

Gdy sprawca zostanie uznany przez Sąd za winnego znęcania to zarówno przy wyroku skazującym (np. na karę pozbawienia wolności z zawieszeniem jej wykonania) jak i warunkowo umarzającym postępowanie -Sad może nałożyć na skazanego szereg obowiązków. Obowiązki te wynikają z obu wskazanych ustaw.

Art. 72. § 1. k. k. Zawieszając wykonanie kary, sąd może zobowiązać skazanego do:
1) informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
2) przeproszenia pokrzywdzonego,
3) wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
4) wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
5) powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
6) poddania się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym,
7) powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
7a) powstrzymania się od kontaktowania z określonymi osobami,
7b) opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym
8) innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa.

Ciekawe rozwiązania wprowadziła ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie z 29 lipca 2005 roku:
Art. 13 Umarzając warunkowo postępowanie karne wobec sprawcy przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec członka rodziny, albo zawieszając wykonanie kary za takie przestępstwo, sad nakładając obowiązek, o którym mowa w art. 72 §1 pkt 7a i7b kodeksu karnego, określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym lub może zakazać zbliżania się skazanego do pokrzywdzonego w określonych okolicznościach.

Art. 14 ust. 1 jeżeli zachodzą przesłanki dla zastosowania tymczasowego aresztowania wobec oskarżonego o przestępstwo, o którym mowa w art. 13 sąd może zamiast tymczasowego aresztowania zastosować dozór Policji, pod warunkiem, że oskarżony opuści lokal zajmowany wspólnie z pokrzywdzonym, w wyznaczonym przez Sad terminie i określi miejsce pobytu.

Z powyższych dywagacji pozytywne wnioski są następujące:
1. ofiary przemocy w rodzinie mogą domagać się aby sąd karny nakazał opuszczenie przez sprawcę wspólnie zajmowanego mieszkania.
2. kiedy strony konfliktu mieszkają oddzielnie sąd karny może zakazać sprawcy kontakt, a nawet zbliżanie się do ofiary.
3. sprawca może uniknąć stosowania w postępowaniu karnym środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania gdy opuści lokal zajmowany wspólnie z ofiarą.

Materiał jest własnością Redakcji porada-prawna24.pl. KOPIOWANIE ZABRONIONE.