Jestem w związku małżeńskim od 1999 roku. Od marca 2009 posiadamy rozdzielność majątkową. Posiadamy kredyt na zakup domu, zadłużenie w ROR oraz kartę kredytową. Zobowiązania te zaciągnęliśmy przed ustanowieniem rozdzielności majątkowej. Moje pytania: 1) czy żona od momentu ustanowienia rozdzielności ma obowiązek partycypować w 50% kosztów spłaty rat kredytów wspólnie zaciągniętych. 2) czy żona ma obowiązek pokrywać 50% kosztów życia (prąd, gaz, szkoła dzieci). 3) czy dokonując podziału majątku mam możliwość uwzględnienia faktu, że żona nie partycypuje materialnie w utrzymaniu domu i rodziny? 4) jak dokonać podziału majątku?

Momentem, który wyznacza możliwość dokonania podziału majątku, zarówno sądowego, jak i umownego, jest chwila ustania wspólności ustawowej, która wcale nie musi zbiegać się z chwilą ustania małżeństwa, czego przykładem jest pana sytuacja.
Można wyróżnić ustanie wspólności w trakcie trwania małżeństwa oraz ustanie wspólności wiążące się z ustaniem małżeństwa.
W trakcie małżeństwa wspólność majątkowa może ustać z następujących przyczyn:
• małżonkowie postanowią zawrzeć umowę o rozdzielność majątkową (tzw. intercyzę),
• sąd dokona ustanowienia rozdzielności majątkowej,
• jedno z małżonków zostanie ubezwłasnowolnione,
• w stosunku do jednego z małżonków zostanie ogłoszona upadłość,
• sąd orzeknie separację małżonków.
Ustrój rozdzielności majątkowej polega na tym, że małżonkowie nie mają majątku wspólnego, a każde z nich ma swój majątek osobisty, którym zarządza i rozporządza samodzielnie, tj. bez udziału drugiego małżonka.
Jeżeli umowa o ustanowieniu rozdzielności majątkowej zawarta została w czasie trwania ustawowej lub umownej wspólności majątkowej, to do majątków osobistych każdego z małżonków wejdą przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z nich przed powstaniem wspólności majątkowej, przedmioty majątkowe stanowiące majątek osobisty każdego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej, udział przypadający małżonkowi w majątku, który był dotychczas objęty wspólnością majątkową (art. 46 krio) i przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z małżonków po zawarciu umowy. Majątek, który był objęty wspólnością majątkową, może zostać podzielony pomiędzy małżonkami (art. 46 krio. w zw. z art. 1037 k.c.) i wówczas w skład majątków osobistych każdego z nich wejdą - w miejsce udziałów w majątku wspólnym - przedmioty majątkowe otrzymane w wyniku jego podziału.
W czasie trwania rozdzielności majątkowej małżonkowie mogą wspólnie nabywać przedmioty majątkowe. Przedmioty te nie będą jednak objęte małżeńską wspólnością majątkową, ale współwłasnością w częściach ułamkowych (art. 195-221 k.c.).
Ustanowienie rozdzielności majątkowej między małżonkami nie wyłącza stosowania przepisów regulujących małżeńskie stosunki majątkowe niezależnie od ustroju majątkowego obowiązującego małżonków. Chodzi tu przede wszystkim o art. 27-30.
Oto treść tych przepisów:
Art. 27. Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Art. 28. § 1. (21) Jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.
§ 2. (22) Nakaz, o którym mowa w paragrafie poprzedzającym, zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków. Sąd może jednak na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić.

Art. 281. (23) Jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego.

Art. 29. W razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi małżonek może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy. Względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, jeżeli był im wiadomy.

Art. 30. § 1. Oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.
§ 2. Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków postanowić, że za powyższe zobowiązania odpowiedzialny jest tylko ten małżonek, który je zaciągnął. Postanowienie to może być uchylone w razie zmiany okoliczności.
§ 3. Względem osób trzecich wyłączenie odpowiedzialności solidarnej jest skuteczne, jeżeli było im wiadome.
Odpowiedź na pierwsze trzy pytania, będzie uzależniona od Pana sytuacji życiowej. Ustanowienie rozdzielności, a obowiązki małżeńskie to zupełnie inna sprawa. Rozdzielność obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w trakcie małżeństwa, a nie opłaty związane z funkcjonowaniem w małżeństwie. Rozliczanie z kosztów życia przez poszczególnych małżonków nie ma nic wspólnego z rodziną. Jeżeli chce Pan żyć oddzielnie musi Pan się zastanowić nad separacją albo rozwodem.

Odnosząc się do ostatniego pytania rozumiem, że zawarł Pan z żoną tylko intercyzę, bez podziału.
Podział może nastąpić:
• na podstawie umowy → UMOWNY PODZIAŁ MAJĄTKU,
• na mocy orzeczenia sądu → SĄDOWY PODZIAŁ MAJĄTKU.
W przypadku umownego podziału ruchomości i praw majątkowych wystarczająca jest pisemna umowa, w której małżonkowie wymienią przedmioty podlegające podziałowi, określą ich wartość oraz sposób podziału. Jeśli okaże się, że wartość przydzielonych każdej stronie przedmiotów nie jest równa, w gestii małżonków pozostaje ustalenie odpowiednich dopłat czy spłat. Nie jest to jednak konieczne.
Zarówno podział nieruchomości (gruntów, budynków, lokali), jak i podział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, musi być dokonany w formie aktu notarialnego. Dokonanie podziału np. w zwykłej formie pisemnej, a nie notarialnej, sprawia, że umowa jest nieważna.
Przy podziale umownym strony mają pełną swobodę przy dokonywaniu wyceny składników majątku. Małżonkowie mogą też ustalić nierówne udziały w majątku wspólnym – przykładowo, mogą przyjąć, że jedno z nich otrzyma 40 proc. majątku, a drugie 60 proc.
Jeżeli nie dojdzie do umownego podziału, może Pan dokonać podziału przez Sąd.
Jeśli do podziału dochodzi w sądzie, postępowanie musi zostać poprzedzone złożeniem stosownego wniosku.
Zgodnie z art. 566 Kodeksu postępowania cywilnego, w sprawie o podziale majątku wspólnego rozstrzyga sąd miejsca położenia majątku, a jeżeli jeden z małżonków zmarł - sąd spadku. Właściwy do rozpoznania wniosku jest sąd rejonowy.

We wniosku o podział majątku należy dokładnie określić składniki majątku, podlegające podziałowi oraz przedstawić dowody prawa własności. Przede wszystkim do wniosku należy dołączyć odpis z księgi wieczystej, jeżeli w skład majątku wchodzi nieruchomość.

W przypadku rzeczy ruchomych sądy w zasadzie nie wymagają specjalnych dokumentów. Jeżeli jednak dojdzie do sporu między małżonkami, konieczne będzie przedstawienie dowodów na poparcie swoich racji. Bardzo popularnym środkiem dowodowym jest przesłuchanie świadków, wskazanych przez małżonków.

Wraz ze wnioskiem o podział majątku należy sądowi przedstawić dokument, który potwierdza ustanie wspólności majątkowej, np. wyrok rozwodowy, małżeńską umowę majątkową (w formie notarialnej), wyrok sądu ustanawiający rozdzielność majątkową w trakcie małżeństwa.
Skład i wartość majątku ulegającego podziałowi ustala sąd. Skład majątku ustala się według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej, zaś jego wartość według cen rynkowych z daty podziału.
Jeśli między małżonkami istnieje rozbieżność co do wartości majątku, niezbędne może się okazać powołanie biegłego. Dotyczy to głównie wyceny nieruchomości.
Podział majątku wspólnego może nastąpić przez:
• podział w naturze (fizyczny podział rzeczy) – dotyczy głównie nieruchomości,
• przyznanie rzeczy jednemu z małżonków na wyłączną własność – plus obowiązek spłaty na rzecz drugiego małżonka,
• sprzedaż rzeczy i podział sumy uzyskanej ze sprzedaży.

Podejmując decyzję o wyborze jednego ze sposobów podziału majątku, sąd przede wszystkim uwzględnia sposób podziału zgłoszony na zgodny wniosek małżonków, nawet jeśli okoliczności sprawy przemawiają za innym sposobem. Sąd dokonuje podziału majątku według własnego przekonania dopiero wówczas, gdy zainteresowani nie potrafią dojść w tym względzie do porozumienia.