PORADA-PRAWNA24.PL

Marek Strzelecki Kancelaria Adwokacka

09-12-2023

Służebność i zachowek

Jeżeli chodzi o służebność osobistą teściowej:
Zgodnie z art. 303, jeżeli uprawniony z tytułu służebności osobistej dopuszcza się rażących uchybień przy wykonywaniu swego prawa, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zamiany służebności na rentę.

Przepis ten określa, komu i kiedy przysługuje roszczenie o zamianę służebności osobistej na rentę. W świetle tego przepisu roszczenie przysługuje tylko właścicielowi nieruchomości obciążonej (czyli tylko Pani i dzieciom) i tylko z powodu rażących uchybień, jakich dopuszcza się uprawniony z tytułu służebności przy wykonywaniu swego prawa. Uprawnionemu nie przysługuje roszczenie o zamianę służebności na rentę. Uchybienia ze strony uprawnionego, mogące stanowić podstawę żądania zamiany służebności na rentę, muszą mieć charakter rażących. Przepis używa pojęcia uchybień w liczbie mnogiej, z czego wynika, że pojedyncze uchybienie nie może stanowić podstawy zamiany służebności na rentę nawet wówczas, gdy jest poważne, a nawet rażące.

Jeżeli chodzi o zachowek.

Sprawa trochę skomplikowana i zawiła.

Pierwsza kwestia. Szwagierka wnosi o zachowek z darowizny uzyskanej przez Pani męża. Czy może? Ma do tego prawo, ale roszczenia może kierować tylko do Pani dzieci. Pani nie należy do kręgu osób, do których to roszczenie może być skierowane.

Jeżeli chodzi o pytania dotyczące udziału w nieruchomości.

Art. 198. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody pozostałych współwłaścicieli.

Art. 199. Do rozporządzania rzeczą wspólną oraz do innych czynności, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, potrzebna jest zgoda wszystkich współwłaścicieli. W braku takiej zgody współwłaściciele, których udziały wynoszą co najmniej połowę, mogą żądać rozstrzygnięcia przez sąd, który orzeknie mając na względzie cel zamierzonej czynności oraz interesy wszystkich współwłaścicieli.

Art. 210. Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Rozporządzenie udziałem, tzn. przysługującą współwłaścicielowi częścią ułamkową prawa własności, oznacza zbycie, obciążenie lub zrzeczenie się udziału, a także rozrządzenie nim na wypadek śmierci (rozrządzenie testamentowe).
Rozporządzenie dotyczy udziału, a nie fizycznie określonej części rzeczy wspólnej, gdyż żaden współwłaściciel nie ma wyłącznego prawa do takiej części aż do czasu ustania współwłasności.
Zbycie udziału jest przeniesieniem własności w części przysługującej współwłaścielowi. W związku z tym podlega wszystkim przepisom rozdziału I działu III, a więc art. 155-159, 166-170, i tym samym wszelkim ustanowionym dla przeniesienia własności ograniczeniom ustawowym zbywania (nabywania) tak, jak gdyby przedmiotem zbycia była własność całej rzeczy, a nie tylko udział we własności, np. niedopuszczalność rozporządzania udziałem we współwłasności przymusowej, wspólnocie gruntowej i przedmiotem należącym do masy spadkowej albo do majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności ustawowej (patrz teza 3 do art. 196).

Teściowa jest współwłaścicielem tej nieruchomości (teściowa posiada udział w nieruchomości), którą uzyskała w drodze dziedziczenia. Przysługują jej w związku z tym prawo zbycia, ale tylko udziału, nie może zbyć całej nieruchomości, gdyż nie ma do tego prawa (potrzebna zgoda wszystkich współwłaścicieli). Przy czym zbycie nie może polegać na wydzieleniu nieruchomości i zniesieniu współwłasności, ale na zbyciu udziału. Aktem przenoszącym własność udziału w nieruchomości był w przedmiotowej sprawie testament- on jest podstawą wpisu do księgi wieczystej- nic innego nie jest potrzebne. Jak teściowa wpiszę siebie to jak będzie zawierać umowę sprzedaży (akt notarialny) nie będzie musiała wykazywać swoich praw własnościowych (wpis w księdze jest wystarczający).

Pani dzieci mają prawa do zachowku. Należą do kręgu osób uprawnionych- ale są pewne ograniczenia. O tym poniżej.

Art. 931.
§ 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Art. 991. § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).
§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Art. 993. Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, stosownie do przepisów poniższych, darowizny uczynione przez spadkodawcę.

Art. 996. Darowiznę uczynioną przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku zalicza się na należny mu zachowek. Jeżeli uprawnionym do zachowku jest dalszy zstępny spadkodawcy, zalicza się na należny mu zachowek także darowiznę uczynioną przez spadkodawcę wstępnemu uprawnionego.

Jednakże jeżeli odziedziczona darowizna przekracza wartość zachowku, zachowek się nie należy.

ZOBACZ INNE WPISY

Zwrot nakładów na majątek wspólny

Na mocy przepisu art. 45 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Można żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczyniło się ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny (czyli wydatki dokonane […]

Zobacz więcej
Zwolnienie z pracy

Witam serdecznie; Pisze w sprawie małżonki, prosząc o poradę prawną. W dniu 21.12.09 żona miała pracować do 22 w pewnym butiku. Ok 21 źle się poczuła (damskie przypadłości) i poprosiła (przypisaną umownie) kierowniczkę zmiany o pozwolenie pójścia do domu. Dostała pozwolenie. Dowiedział się o tym kierownik sklepu, mając pretensje, że żona nie powiadomiła go o […]

Zobacz więcej
Zrzeczenie się zachowku

Mój mąż sporządził notarialne testament, w którym cały swój majątek zapisał mi, dzieci z pierwszego małżeństwa męża zrzekły się notarialnie zachowku. Czy jest to zgodne z prawem i czy to zrzeczenie skutkuje również na wnuki męża. Szanowna Pani, w prawie spadkowym nie istnieje taka instytucja jak zrzeczenie się prawa do zachowku za życia spadkodawcy. Takie […]

Zobacz więcej
Specjalista z zakresu prawa karnego, rodzinnego i cywilnego.
Biuro: Igołomia 293
Biuro: ul. Kurkowa 3/3 - Kraków